پژوهشکده مطالعات وقف و نیکوکاری(خیرماندگار)
بنیاد خیریه راهبری آلاء، بنیادی است مردم‌نهاد، غیردولتی و غیرانتفاعی که با در نظر گرفتن رشد روز افزون نیازهای خیر و حضور پررنگ خیرین در عرصه‌های مختلف امر خیر، ضرورت نظم‌دهی و ساماندهی به امور خیر را بیش از هر زمان دیگر احساس نموده و پرداختن به این مهم را به عنوان یکی از ارکان اساسی خود در نظر گرفته است. از آن جایی که حضور و فعالیت در مسیر خیر و یا هر فعالیت دیگری برای آن که مستمر و سودمند باشد نیازمند سازماندهی مناسب در همه ابعاد به ویژه بعد علمی است؛ از همین رو تفاهم‌نامه‌ای با دانشگاه اصفهان امضا گردید که منجر به راه‌اندازی مرکز پژوهشی مطالعات وقف و نیکوکاری(خیرماندگار) در جهت تولید دانش امر خیر، فرهنگ‌سازی و ترویج نیکوکاری و اصلاح و بهینه‌سازی روش‌های مدیریت، از دی ماه سال ۱۳۹۵ گردیده است. این مرکز از سال ۱۳۹۹ با کسب امتیازهای لازم به پژوهشکده ارتقاء یافت.
اهداف پژوهشکده در دو دسته اهداف کلی و اهداف فرعی به شرح زیر است :
· اهداف اصلی
a. پژوهش و تولید علم نافع و نوآور در عرصه مطالعات و مدیریت امر خیر
b. انجام تعاملات سازنده در سطح ملی ، منطقه ای و بین المللی در حوزه مطالعات و مدیریت امر خیر
· اهداف فرعی
a. مرجعیت علمی در اجرای طرح های پژوهشی مدیریت امر خیر در ایران
b. حمایت از طرح های پژوهشی ، پایان نامه های کارشناسی ارشد و رساله دکتری تخصصی در حوزه مطالعات و مدیریت امر خیر
c. برگزاری همایش ملی ، بین المللی و نشست های تخصصی در حوزه امر خیر با همکاری دانشگاهها و مراکز علمی
d. برگزاری کلاس ها و کارگاههای آموزشی در حوزه مطالعات و مدیریت امر خیر با مشارکت دانشگاهها و خیریه های سراسر کشور
e. حمایت از تغییر روش های مدیریت و ارائه خدمات و توانمند سازی موسسات خیریه و خیرین
این پژوهشکده دارای گروه های مطالعاتی به شرح زیر می باشد :
۱- گروه مطالعات تاریخی و تمدنی امر خیر:
تمدن اسلامی از موضوعات مهمی است که نه‌فقط به هویت جهان اسلام بازمی‌گردد، بلکه در زمانه‌ای که تمدن غرب خود را بی‌رقیب دیده است، می‌تواند در هویت‌یابی دنیای اسلام بسیار مؤثر باشد . از جمله موضوعات مهم در تمدن اصیل اسلامی ، فرهنگ نیکوکاری و ترویج آن در جامعه در جهت حل معضلات فردی – اجتماعی می باشد که در مبانی دینی هم بسیار تاکید شده است . انجام مطالعات تاریخی در خصوص فعالیت های خیر در جوامع اسلامی، تفکر موجود در عصر حاضر در مورد پیشرو بودن جوامع غربی در این حوزه را مورد تردید قرار داده ، الگوی مناسبی برخاسته از فرهنگ اصیل اسلامی متبادر می سازد . فلسفه تشکیل گروه تاریخی تمدنی پژوهشکده مطالعات وقف و نیکوکاری(خیرماندگار) دستیابی به این مهم می باشد.
۲-گروه مطالعات دینی و حقوقی امر خیر:
میل به احسان و نیکوکاری و انگیزه جاودانه زیستن سبب می گردد که انسانها همواره نسبت به انتقال سرمایه و دارایی خویش به افراد ویا در امور خیریه اقدام کنند در پاسخ به این میل و انگیزه انسانی قانونگذاران در نظامهای مختلف حقوقی قالبهای حقوقی ویژه ای را وضع نموده اند. از طرفی تحولات زندگی کنونی ،حقوقی را به رسمیت شناخته است که قابل مبادله با پول و دارای ارزش اقتصادی و داخل در مفهوم مال و دارایی می باشند در خصوص امکان بخشش حقوق مادی ناشی از مالکیت معنوی در امور خیریه در قالب عقود اصلی و خاص آن خصوصا وقف و هبه چالشهای جدی وجود دارد. این موضوعات همراه با چالش های بسیار دیگری ، لزوم انجام مطالعه و تحقیق در این حوزه را دو چندان می سازد . انجام گوشه ای از این امر مهم توسط گروه مطالعات دینی – حقوقی محقق می گردد.
۳-گروه مطالعات اقتصادی و مدیریت امر خیر:
با نگاهی گذرا به تحولات و جریان هایی که منجر به حضور افراد، سازمان ها و تشکل های غیردولتی در صحنه های متعدد داوطلبانه شده است، می توان دریافت که حضور داوطلبانه با رویکرد بشردوستی و خیرخواهی سهم چشمگیری در توسعه ی اقتصادی – اجتماعی جوامع داشته است. در دنیای امروز کشورهای توسعه یافته به اهمیت سازمان های غیرانتفاعی در جامعه و نقش آن در اقتصاد و بهبود توسعه پایدار پی برده اند از این رو با وضع قوانین جدید و مترقی سعی کرده اند تا بهترین استفاده را از ظرفیت سازمان های غیرانتفاعی ببرند. موسسات خیریه و عام المنفعه یکی از زیرمجموعه های سازمان های غیرانتفاعی محسوب میشوند. این موسسات در کنار تمام مزایا و جنبه های مثبتی که دارند اما در برخی اوقات به علت نبود نظارت کافی، به محلی برای انواع مفاسد اقتصادی تبدیل شده اند. آسیب ها و مشکلات دیگری نیز در این حوزه وجود دارد که لزوم مطالعه و تحقیق در این حوزه را متبادر می سازد .
نیل به این هدف ، نیازمند سیستم مدیریت اثربخش و کارآمد در امر جذب، نگهداشت، انگیزش و ارزیابی نیروی داوطلب و ساماندهی امور اقتصادی – مدیریتی مرتبط با امر خیرمی باشند. گروه اقتصاد و مدیریت در راستای این هدف فعالیت می نماید.
۴-گروه مطالعات فرهنگی و اجتماعی امر خیر:
مفهوم خیر از مفاهیم بدیهی در فرهنگ بشری است و انسانها با الهام از عقل و فطرت خویش آن را درک نموده و به انجام آن مبادرت می ورزند. ترویج فرهنگ خیر و نیکوکاری از جمله مسایلی است که در نصوص دینی وسیره معصومین (ع) هم به آن بسیار سفارش شده، که یکی از دلایل آن سهم بسزایی است که در تحقق امنیت وعدالت اجتماعی دارد .
امروزه خیریه ها با فعاليت هاي غير دولتي ، غير انتفاعي و داوطلبانه در جهت رفاه و خدمات عمومي به انجام فعاليت مي پردازند و هدفشان كاهش دردها و آسیب های اجتماعی ، افزايش منافع فقرا ، محيط زيست و تأمين خدمات اجتماعي مي باشد. به بیان دیگر انجمنهاي مردم نهاد، ظرفيتي بي بديل از سرمايه اجتماعي هستند که در خدمت جامعه بوده و نيازهايي از جامعه را که پاسخ داده نشده درک واين نیاز و فاصله را به صورتي سازمان يافته پاسخ مي دهند.
حاصل این تلاشها در كنار فعالیت دولتها يكي از مهمترين راهكارهاي كاهش فاصله طبقاتي و تحقق اهداف تأمين اجتماعي و فرهنگي در جوامع مختلف قلمداد مي شود. ولیکن آگاهی از حقیقت و مصادیق درست امر خیر و نیکوکاری نیازمند تأمل و تدبر است .