سیدی، عضو هیئت‌علمی و معاون پژوهشکده مطالعات وقف و نیکوکاری (خیر ماندگار) گفت: ایجاد محدودیت برای ورود نهادهای دولتی در امر خیریه و حذف تصدی‌گری دولت، ایجاد انسجام و یکپارچگی در تصمیم‌گیری‌های این حوزه، خیریه و واگذاری امور قابل‌واگذاری به تشکل‌های مردمی و توسعه زیست‌بوم نیکوکاری در کشور از جمله راهکار‌هایی برای کاهش تنش‌های موجود در میان نهادهای نیکوکاری است.

به گزارش روابط‌عمومی خیر ماندگار، پنجاه و هفتمین نشست تخصصی خیر ماندگار با موضوع «بررسی نقش خیریه‌ها در تحقق حکمرانی مردمی» و با سخنرانی محمدرضا سیدی، عضو هیئت‌علمی و معاون پژوهشکده مطالعات وقف و نیکوکاری (خیر ماندگار)، روز سه‌شنبه ۱۶ آبان‌ماه با مشارکت پژوهشکده مطالعات وقف و نیکوکاری (خیر ماندگار) و اندیشکده امت (اداره مردمی تمدن‌ساز) در مرکز تراب بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام برگزار شد.

سیدی در ابتدای نشست ضمن اشاره به آیه ۲۵ سوره حدید به بیان جایگاه عدالت اجتماعی به‌عنوان هدف ارسال رسل و نزول قرآن پرداخت و در ادامه به‌عنوان مقدمه به‌مرور برخی از نمونه‌های مشارکت افراد و مجموعه‌های نیکوکاری در رفع نیاز‌های عمومی پرداخت و حضور و ایفای نقش مجموعه‌های خیریه در حوزه‌های مختلف آموزشی، بهداشتی، فرهنگی، عمرانی و اجتماعی را مورد اشاره قرار داد. 

وی در ادامه با جایابی مفهوم خیریه و مشارکت خیرین در ادبیات حکمرانی و مدیریت دولتی، خیریه‌ها و مؤسسات نیکوکاری را در قالب نوع سوم نظریات اداره طبقه‌بندی کرده و به تعریف حکمرانی و بیان ویژگی‌های آن با محوریت موضوع نیکوکاری پرداخت.

مسائل و مشکلات موجود در حوزه حقوقی و قانونی خیریه‌ها

عضو هیئت‌علمی پژوهشکده مطالعات وقف و نیکوکاری (خیر ماندگار) با اشاره به دو الگوی حکمرانی مردمی امام خمینی (ره) و الگوی مردمی وقف مسائل موجود در حوزه حکمرانی مردمی حوزه خیریه و نیکوکاری را در شش حوزه قانونی، داده‌ای، دیوان‌سالارانه، نظارتی، اعتمادی و ارتباطی و بین‌المللی دسته‌بندی کرد و به تشریح هریک از این مسائل پرداخت. 

سیدی فقدان قانون جامع، ضمانت اجرایی تحقق حقوق خیریه‌ها و سازوکار مشخص و صریح حل دعاوی بین خیریه‌ها و حاکمیت را از جمله مسائل و مشکلات موجود در حوزه حقوقی و قانونی عنوان کرده و به مصادیقی از آنها در خیریه‌های کشور اشاره نمود. همچنین عدم وجود اطلس، آمار و اطلاعات دقیق و صحیح در حوزه خیریه‌ها و فقدان نظام مدیریت اطلاعات به‌عنوان دومین دسته از مسائل حوزه نیکوکاری مورد بررسی قرار گرفت. دسته سوم از مشکلات مربوط به خیریه‌ها به مسائل دیوان‌سالارانه اعم از تعدد مراجع متولی نهاد‌های خیریه، سردرگمی و عدم راهبرد و الگوی مشخص راهبری، تشریفات زائد اداری در صدور مجوزهای قانونی و به‌تبع پیچیدگی آنها و دخالت مراجع مختلف در فرایند صدور مجوزها اشاره داشت. 

معاون پژوهشکده خیر ماندگار در ادامه به دسته چهارم مسائل مربوط به خیریه‌ها تحت عنوان مسائل نظارتی اشاره کرده و ابهام در شاخص‌های نظارت بر خیریه‌ها، نبود الگوی نظارت همه‌جانبه، نظارت ناکارآمد دولتی و عدم تعیین مرجع مشخص نظارتی برای خیریه‌ها را از جمله زیر محور‌های دسته چهارم مسائل مربوط به این حوزه برشمرد. دسته پنجم مسائل مربوط به خیریه‌ها به بحث مسائل ارتباطی و اعتماد متقابل دولت‌ها و نهادهای خیریه اشاره داشت. باتوجه‌به تنش‌های سیاسی و ارتباطی بین دولت‌ها و نهاد خیریه و ضعف خیریه‌ها در ارتباط سازنده با ذی‌نفعان خود، مسائلی از قبیل نگاه سیاسی و اقتصادی به نهاد خیریه، استفاده ابزاری و وابستگی جناحی و انتخاباتی به احزاب و گروه‌ها و قطع اتصال نهاد خیریه با رسانه‌ها به علت عدم تعامل مناسب و نبود بستر اجتماعی مورد اشاره و بحث قرار گرفت و در نهایت مسائل بین‌المللی شامل بی‌اعتمادی حکومت‌های مستقل و انقلابی به نهادهای خیریه بین‌المللی و حمایت‌های مالی و معنوی آن‌ها و غالب‌بودن نگاه امنیتی و سیاسی به فعالیت‌های بین‌المللی در این حوزه به‌عنوان دسته ششم مسائل حوزه نیکوکاری موردبحث و بررسی قرار گرفت. 

کاهش تنش‌های موجود در رابطه‌ با نظام حکمرانی

سیدی در ادامه به بیان راهکار‌هایی برای کاهش تنش‌های موجود در میان نهادهای این حوزه و نیز دررابطه‌با نظام حکمرانی پرداخت. ایجاد تحول در نظام حکمرانی، تدوین قانون جامع نیکوکاری، ایجاد محدودیت برای ورود نهادهای دولتی در امر خیریه و حذف تصدی‌گری دولت، ایجاد انسجام و یکپارچگی در تصمیم‌گیری‌های این حوزه، ساده‌سازی و حذف دیوان‌سالاری‌های زائد در رویه‌های مربوط به امور خیریه، واگذاری امور قابل‌واگذاری به تشکل‌های مردمی و توسعه زیست‌بوم نیکوکاری در کشور، حرکت به سمت ساختار شبکه‌ای و محدودسازی دولت به حامی و ناظر بر فعالیت‌های خیریه، ایجاد بانک اطلاعتی جامع مبتنی بر آمایش سرزمین نسبت به شناسایی مسائل و نظارت بر خیریه‌ها از جمله راهکارهای این حوزه برشمرده شد.

در انتها به سؤالات حضار پیرامون مطالب ارائه شده پاسخ داده شد. 

معرفی مؤسسه خیر ماندگار و مراکز زیرمجموعه شامل پژوهشکده مطالعات وقف، مرکز توسعه نیکوکاری و مرکز فرهنگ نیکوکاری و آکادمی خیر ایران و تشریح فعالیت‌ها و اقدامات هریک از آن‌ها پایان‌بخش نشست بررسی حکمرانی مردمی بود.